1 00:00:04,540 --> 00:00:08,800 In vroegere tijden werden ononderzochte gebieden 2 00:00:08,820 --> 00:00:12,050 vaak voorzien van onheilspellende legendes als “Hier Zijn Draeken”. 3 00:00:12,677 --> 00:00:15,068 Het onbekende was angstaanjagend en het was enigszins 4 00:00:15,069 --> 00:00:18,085 geruststellend het onbekende van een labeltje te voorzien. 5 00:00:18,736 --> 00:00:22,081 Hypothetische draken leken een voldoende uitleg 6 00:00:22,082 --> 00:00:25,427 voor wat anders niet te vatten was. 7 00:00:25,428 --> 00:00:28,752 Met een verzonnen begrip en wat woorden werd 8 00:00:28,753 --> 00:00:32,077 het onbekende ineens simpel en vertrouwd. 9 00:00:46,429 --> 00:00:49,436 Deze oude cartografen zouden zich vandaag helemaal thuis voelen. 10 00:00:49,700 --> 00:00:53,640 Voor de meeste mensen is het nu nog gewoon het onbekende van 11 00:00:53,641 --> 00:00:57,580 een geruststellend etiket te voorzien om het in hun leefwereld in te passen. 12 00:00:57,836 --> 00:00:59,179 Als je een verschijnsel ziet 13 00:00:59,180 --> 00:01:02,390 waarvoor je geen goede verklaring hebt, zoals 14 00:01:02,391 --> 00:01:04,990 dromen van je oom de nacht voor zijn overlijden, 15 00:01:05,341 --> 00:01:08,228 dan ligt het meer voor de hand je tevreden te stellen 16 00:01:08,229 --> 00:01:11,115 met een eenvoudige uitleg als “psychisch contact” 17 00:01:11,116 --> 00:01:14,003 dan je te moeten denken over moeilijke zaken als cognitieve fenomenen, 18 00:01:14,004 --> 00:01:16,890 bevestiging van je vooroordelen en de wet van de grote getallen. 19 00:01:18,228 --> 00:01:20,720 “Hier Zijn Draeken” is zoveel gemakkelijker. 20 00:01:20,735 --> 00:01:23,152 De meerderheid van de bevolking 21 00:01:23,153 --> 00:01:25,570 aanvaardt draken – of hun logische equivalenten – 22 00:01:25,571 --> 00:01:29,610 als vanzelfsprekende natuurlijke delen van onze wereld. 23 00:01:29,910 --> 00:01:32,620 Hier bekijken we enkele hedendaagse draken: 24 00:02:46,250 --> 00:02:48,973 Luisteren naar je eigen lichaam is 25 00:02:48,974 --> 00:02:51,137 beter dan het te dwingen 26 00:02:51,138 --> 00:02:53,300 met opgelegde medische informatie. 27 00:02:54,625 --> 00:02:56,035 Ik geloof in geesten. 28 00:02:56,036 --> 00:02:59,681 Ik doe voor alles een beroep op hen 29 00:03:01,059 --> 00:03:04,980 Van een verkoudheid tot kanker. Ik bedoel dat ik echt geloof 30 00:03:05,981 --> 00:03:08,735 in helende krachten, 31 00:03:09,050 --> 00:03:12,150 Meer dan in de geneeskunde van het Westen. 32 00:03:12,990 --> 00:03:18,204 Ik denk dat 9/11 een door de overheid geënsceneerde aanval op de bevolking was. 33 00:03:18,958 --> 00:03:21,572 Ik ben echt bijgelovig 34 00:03:21,573 --> 00:03:24,187 en ik geloof dat je niet op barsten in de weg mag trappen en 35 00:03:24,188 --> 00:03:25,948 Als een zwarte kat voor je auto opduikt 36 00:03:25,949 --> 00:03:28,400 Dan keer ik om en ga terug. 37 00:03:28,850 --> 00:03:30,600 Er gaat veel onderzoek zitten 38 00:03:30,601 --> 00:03:32,350 in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen 39 00:03:32,351 --> 00:03:35,275 Maar ik denk dat het hoofddoel het onderzoek 40 00:03:35,276 --> 00:03:38,200 is naar het maximaliseren van de winst. 41 00:03:38,600 --> 00:03:41,767 Ik denk dat mensen over het vermogen beschikken 42 00:03:41,768 --> 00:03:44,935 om energiebewegingen aan te voelen. 43 00:03:46,070 --> 00:03:51,003 Ontgiftende thee... smaakt echt lekker en... 44 00:03:51,004 --> 00:03:56,000 kan ...volgens het etiket... 45 00:03:56,001 --> 00:03:58,007 je lichaam ontdoen van onzuiverheden. 46 00:04:00,165 --> 00:04:01,935 En het lijkt echt te werken, weet je? 47 00:04:01,936 --> 00:04:04,890 Als je het drinkt gaat je zweet verschrikkelijk stinken. 48 00:04:05,068 --> 00:04:08,413 Ik volgde craniosacrale therapie, 49 00:04:09,979 --> 00:04:14,282 een therapie waarbij energie uit de 50 00:04:14,283 --> 00:04:18,586 vingers in en om je hoofd wordt geleid. 51 00:04:19,066 --> 00:04:21,846 ... en ik geloof dat bioproducten vaak geteeld worden 52 00:04:22,920 --> 00:04:26,728 door mensen die begaan zijn met hun lichaam en de aarde. 53 00:04:27,370 --> 00:04:32,704 Ik denk dat dat in het voedsel is verwerkt. 54 00:04:33,048 --> 00:04:35,331 Dat proef je, je voelt als het ware de liefde 55 00:04:35,332 --> 00:04:37,614 die er is in gestoken. 56 00:04:38,120 --> 00:04:43,500 Ik geloof in een extra dimensie. 57 00:04:44,000 --> 00:04:50,774 Homeopathie is hetzelfde als... het is een verdunde vorm van 58 00:04:54,301 --> 00:04:58,484 een combinatie van organsich geteeld voedsel en het zoeken naar spirituele waarheid. 59 00:04:59,689 --> 00:05:00,991 Ik ben Brian Dunning. 60 00:05:00,992 --> 00:05:04,885 Ik heb een gratis wekelijkse audio podcast op het Internet, 61 00:05:04,886 --> 00:05:08,908 Skeptoid genoemd, bedoeld om kennis te bevorderen door het aan de kaak stellen 62 00:05:08,909 --> 00:05:12,930 van de pseudowetenschappen die zo’n gemeengoed geworden zijn in onze huidige cultuur. 63 00:05:13,681 --> 00:05:16,455 Elke week bespreek ik een onderwerp dat 64 00:05:16,456 --> 00:05:19,229 in de voorafgaande week in het nieuws is gekomen: 65 00:05:19,230 --> 00:05:22,004 een stadslegende, een nutteloze alternatieve therapie, 66 00:05:22,005 --> 00:05:24,778 een samenzweringstheorie of welk nieuw bovennatuurlijk fenomeen ook. 67 00:05:25,993 --> 00:05:28,664 Maar met een podcast bereik je maar een beperkt aantal mensen 68 00:05:28,665 --> 00:05:31,336 en ik vind dit onderwerp erg belangrijk. 69 00:05:31,730 --> 00:05:36,235 Daarom besloot ik een kortfilm uit te brengen om een breder publiek te bereiken 70 00:05:36,236 --> 00:05:38,488 met een algemene inleiding op 71 00:05:38,489 --> 00:05:40,740 de kritische analyse van ‘popfenomenen’. 72 00:05:42,500 --> 00:05:46,773 Ik ben natuurlijk niet de enige die Internetfilms maakt 73 00:05:46,774 --> 00:05:48,910 maar meestal wordt dit medium gebruikt om paranoïde 74 00:05:48,911 --> 00:05:51,046 samenzweringstheorieën of politieke ideeën te verspreiden. 75 00:05:51,340 --> 00:05:52,780 Wetenschapskanalen op 76 00:05:52,781 --> 00:05:54,220 de TV zijn vaak omgeturnd 77 00:05:54,221 --> 00:05:56,549 tot paranormale kanalen. 78 00:05:56,550 --> 00:05:59,435 Het nieuws vermeldt kritiekloos machines, die werken 79 00:05:59,436 --> 00:06:02,321 zonder brandstof, en wenende madonnabeelden. 80 00:06:02,638 --> 00:06:06,119 En praatprogramma’s zijn gereduceerd tot promoties 81 00:06:06,120 --> 00:06:07,860 van boeken over de laatste New Age genezingstrend of 82 00:06:07,861 --> 00:06:09,600 de een of andere beroemdheid, die reclame maakt voor de nieuwste dieetrage. 83 00:06:10,400 --> 00:06:12,861 Daarom vond ik het nodig om deze film te maken. 84 00:06:14,361 --> 00:06:17,250 Je zal me het woord pseudowetenschap vaak horen gebruiken. 85 00:06:17,255 --> 00:06:20,752 Een pseudowetenschap is een idee dat echtheid claimt 86 00:06:20,753 --> 00:06:24,250 maar in feite niet onderbouwd is door enige wetenschap of bewijsmateriaal. 87 00:06:24,570 --> 00:06:26,900 Vaak wordt een wetenschappelijk klinkend jargon gehanteerd 88 00:06:26,901 --> 00:06:29,230 om de werking ervan te omschrijven. 89 00:06:29,600 --> 00:06:32,237 Meestal gaat het om een product waar iemand geld aan verdient. 90 00:06:33,256 --> 00:06:37,245 De meeste complementaire en alternatieve medische therapieën zijn pseudowetenschappelijk. 91 00:06:37,246 --> 00:06:40,315 Psychische vermogens, astrologie, feng shui 92 00:06:40,316 --> 00:06:43,385 en telekinese zijn allemaal pseudowetenschappen. 93 00:06:43,386 --> 00:06:46,450 Mensen die op de televisie beweren geesten te kunnen opsporen 94 00:06:46,451 --> 00:06:49,515 met behulp van wetenschappelijke instrumenten houden zich eveneens bezig met 95 00:06:49,516 --> 00:06:52,820 pseudowetenschap. Ontgiften met kruiden is eveneens een pseudowetenschap. 96 00:06:52,821 --> 00:06:57,154 Legde ik net een hele reeks stoutmoedige verklaringen af? 97 00:06:57,155 --> 00:06:59,812 Toch niet. Ik wees er alleen op 98 00:06:59,813 --> 00:07:02,470 dat deze ideeën niet steunden op enig bewijsmateriaal. 99 00:07:02,471 --> 00:07:05,608 Ze zijn niet onderbouwd door rationele, wetenschappelijke hypothesen 100 00:07:05,609 --> 00:07:08,746 en er zijn geen experimentele data die aantonen dat ze werken. 101 00:07:08,747 --> 00:07:11,095 Ik ben het niet die boude verklaringen heeft afgelegd. 102 00:07:11,096 --> 00:07:13,650 Het is aan de mensen die deze pseudowetenschappen promoten 103 00:07:13,651 --> 00:07:15,488 om aan te tonen dat ze effectief zijn. 104 00:07:16,758 --> 00:07:20,556 Maar dat doen ze niet en spijtig genoeg hebben ze dat ook niet nodig: 105 00:07:20,891 --> 00:07:24,459 hun slachtoffers blijven maar doorgaan met geld te verspillen aan waardeloze bedriegers. 106 00:07:24,600 --> 00:07:26,531 Maar het is erger dan dat. 107 00:07:26,532 --> 00:07:30,319 Als we pseudowetenschap gaan aanhangen 108 00:07:30,320 --> 00:07:32,213 zonder de moeite te nemen de geldigheid ervan na te gaan, 109 00:07:32,214 --> 00:07:34,106 keren we terug naar de donkerste Middeleeuwen. 110 00:07:34,107 --> 00:07:37,803 Vijfhonderd jaar lang kende onze wereld 111 00:07:37,804 --> 00:07:41,500 toen zo goed als geen vooruitgang op gebied van wetenschap of mensenrechten. 112 00:07:41,501 --> 00:07:46,900 Wetenschappelijke experimenten, en dus ook vooruitgang in kennis, waren vaak buiten de wet gesteld. 113 00:07:47,400 --> 00:07:51,150 Zonder testen of experimenten leren we niets, 114 00:07:51,200 --> 00:07:53,000 gaan we niet vooruit. 115 00:07:57,150 --> 00:07:59,857 Kritisch denken is de voornaamste motor 116 00:07:59,858 --> 00:08:00,465 voor de vooruitgang van het menselijke ras. 117 00:08:01,300 --> 00:08:04,700 Van het ogenblik dat we hiervoor niet meer op onze hoede zijn 118 00:08:04,701 --> 00:08:08,570 en absurde pseudowetenschappelijke claims zomaar aanvaarden 119 00:08:08,571 --> 00:08:12,145 leveren we de behaalde vooruitgang terug uit aan de draken. 120 00:08:13,380 --> 00:08:14,511 Neem even de tijd en 121 00:08:14,512 --> 00:08:16,862 doorloop eens de meest voor de hand liggende waarschuwingssignalen. 122 00:08:17,129 --> 00:08:19,996 Dit zijn rode vlaggen waarnaar je kan uitkijken 123 00:08:19,997 --> 00:08:22,863 om pseudowetenschap te identificeren. 124 00:08:27,182 --> 00:08:29,791 ‘Beroep op Autoriteit’ is het gebruik van autoritaire 125 00:08:29,792 --> 00:08:32,400 beeldspraak om aan je product geloofwaardigheid te verlenen. 126 00:08:32,700 --> 00:08:35,550 Heel vaak betekent dit dat er iemand in een witte labjas te zien is. 127 00:08:36,100 --> 00:08:37,800 Ogenblikkelijke geloofwaardigheid! 128 00:08:38,915 --> 00:08:41,700 Andere voorbeelden van op autoriteit gebaseerde verkooptrucs 129 00:08:41,701 --> 00:08:45,615 zijn ruggensteun door de een of andere beroemdheid 130 00:08:45,616 --> 00:08:49,172 en vermeldingen van certificaten, universiteiten, hogescholen en instituten. 131 00:08:51,276 --> 00:08:53,400 Degelijke wetenschap presenteert degelijke data. 132 00:08:53,401 --> 00:08:56,703 Ze hoeft nooit beroep te doen op allerlei hocus pocus om indruk op je te maken... 133 00:08:56,704 --> 00:09:00,358 en ze wordt zo goed als nooit door iemand in een witte labjas gepresenteerd. 134 00:09:04,291 --> 00:09:05,308 Pas vooral op voor enig product of idee 135 00:09:05,309 --> 00:09:08,533 dat gebaseerd op eeuwenoude wijsheid! 136 00:09:09,078 --> 00:09:10,114 In de oudheid bestond 137 00:09:10,115 --> 00:09:12,407 er zo goed als geen nuttige of waarachtige kennis 138 00:09:12,408 --> 00:09:16,680 over de menselijke anatomie of andere wetenschappen. 139 00:09:16,681 --> 00:09:18,000 Sindsdien hebben wetenschappers 140 00:09:18,001 --> 00:09:21,583 hele encyclopedieën. 141 00:09:21,584 --> 00:09:24,025 over het heelal en ons lichaam vergaard. 142 00:09:24,400 --> 00:09:27,013 Het is totaal onlogisch en achterlijk 143 00:09:27,014 --> 00:09:30,225 te denken dat de ouden over wat dan 144 00:09:30,226 --> 00:09:32,935 ook betere kennis bezaten dan de moderne wetenschap. 145 00:09:32,936 --> 00:09:36,098 Ze liepen over van de goede bedoelingen maar 146 00:09:36,099 --> 00:09:39,147 ze beschikten eenvoudigweg nog niet over het wetenschappelijk instrumentarium 147 00:09:39,148 --> 00:09:42,195 dat in de volgende eeuwen zou worden ontwikkeld 148 00:09:42,986 --> 00:09:47,150 Daarom ook heeft die ‘oude wijsheid’ ons zaken opgeleverd als de platte-aardetheorie, 149 00:09:47,151 --> 00:09:52,216 mensenoffers, slavernij, een gemiddelde levensduur van 30 jaar, 150 00:09:52,870 --> 00:09:55,426 regendansen, heksenverbrandingen 151 00:09:55,427 --> 00:09:58,393 en de medische techniek van aderlaten 152 00:09:58,394 --> 00:10:01,360 om je lichaamsvloeistoffen terug in evenwicht te brengen. 153 00:10:02,100 --> 00:10:05,100 Maar je zou kunnen tegenwerpen dat die alternatieve therapieën 154 00:10:05,101 --> 00:10:07,700 de tijdstest toch hebben doorstaan. 155 00:10:08,103 --> 00:10:11,220 Nu, het heeft totaal geen belang hoelang een bepaalde behandeling al bestaat. 156 00:10:11,221 --> 00:10:13,840 Het enige criterium dat telt is: 157 00:10:13,841 --> 00:10:16,460 Werkt het? 158 00:10:16,818 --> 00:10:20,461 Wat kan het ons schelen of de oude Chinezen erin geloofden? 159 00:10:20,496 --> 00:10:22,576 Alleen testresultaten geven de doorslag. 160 00:10:22,577 --> 00:10:27,665 Als een product verkocht wordt met de slogan dat het gebaseerd is op oude wijsheid 161 00:10:27,666 --> 00:10:29,970 dan wil dit waarschijnlijk zeggen dat 162 00:10:29,971 --> 00:10:32,274 ze helemaal geen poot hebben om op te staan. 163 00:10:32,699 --> 00:10:36,800 ‘Oude wijsheid’ zou altijd een verklikkerlichtje moeten doen branden. 164 00:10:40,429 --> 00:10:42,640 ‘Bevestiging van je vooroordelen’ is onze neiging 165 00:10:42,641 --> 00:10:45,176 om alleen die gebeurtenissen te onthouden die overeen komen met wat we geloven 166 00:10:45,177 --> 00:10:47,631 en gebeurtenissen die dat niet doen te negeren. 167 00:10:48,000 --> 00:10:50,907 Om die reden kan je na een sessie met een helderziende, 168 00:10:50,908 --> 00:10:54,497 die je 200 vragen stelde en 300 peilende suggesties gaf, 169 00:10:54,498 --> 00:10:56,559 waarvan er een 10-tal enigszins betekenisvol waren, 170 00:10:56,560 --> 00:10:59,525 zeggen: “Waaw! Die wist nu eens alles over mij, zeg!” 171 00:11:00,335 --> 00:11:02,305 Vele verpleegkundigen denken dat 172 00:11:02,306 --> 00:11:04,276 volle maan meer werk in de kraamkamer betekent. 173 00:11:04,745 --> 00:11:08,277 Ze herinneren zich allemaal die nachten dat het inderdaad volle maan WAS, 174 00:11:08,278 --> 00:11:09,278 wat hun geloof bevestigde; 175 00:11:09,279 --> 00:11:11,172 maar de helse nachten 176 00:11:11,173 --> 00:11:13,065 toen het geen volle maan was zijn ze natuurlijk vergeten. 177 00:11:13,468 --> 00:11:17,066 Wetenschappelijke data bewijzen dat volle-maannachten gemiddeld niet drukker zijn dan andere nachten, 178 00:11:17,067 --> 00:11:20,890 maar we blijven in de mythe geloven doordat ze ons vooroordeel bevestigt. 179 00:11:24,891 --> 00:11:27,630 Vele mensen verwarren samenvallen vaak met veroorzaken. 180 00:11:27,634 --> 00:11:30,045 Als je toevallig een kruidensupplement aan het nemen was 181 00:11:30,046 --> 00:11:32,456 op het moment dat je kanker begon te slinken 182 00:11:32,457 --> 00:11:36,242 dan ligt het voor de hand dat je dacht dat dat kruid die remissie veroorzaakte. 183 00:11:36,663 --> 00:11:40,250 Wij verwarren samenvallen met veroorzaken. 184 00:11:41,000 --> 00:11:42,251 Hier een reële correlatie: 185 00:11:42,878 --> 00:11:46,357 mensen die veel rijst eten hebben meestal zwart haar. 186 00:11:46,970 --> 00:11:49,320 Ik denk dat we allemaal perfect logische redenen kunnen bedenken 187 00:11:49,321 --> 00:11:51,620 om dit samengaan te verklaren. 188 00:11:51,621 --> 00:11:53,893 Maar gelukkig maar is het niet zo dat de meesten 189 00:11:53,894 --> 00:11:56,166 onder ons denken dat het ene het andere veroorzaakt. 190 00:11:57,000 --> 00:11:58,644 Nog een geldige correlatie: 191 00:11:58,645 --> 00:12:01,493 Na de gebruikelijke vaccinaties 192 00:12:01,494 --> 00:12:04,341 wordt vaak autisme vastgesteld bij kinderen. 193 00:12:04,342 --> 00:12:08,219 De reden daarvan is dat de eerste symptomen van autisme 194 00:12:08,220 --> 00:12:12,097 vaak opduiken rond de leeftijd waarop deze vaccinaties gebeuren. 195 00:12:12,098 --> 00:12:14,950 Maar vele mensen ervoeren dit foutief als een causaal verband, 196 00:12:14,951 --> 00:12:17,803 en kijk nu naar al de problemen die dit heeft veroorzaakt. 197 00:12:18,519 --> 00:12:20,335 Sommige mensen willen nu niet meer 198 00:12:20,336 --> 00:12:22,250 dat hun kinderen worden gevaccineerd. 199 00:12:22,285 --> 00:12:24,164 En dat allemaal door een gebrek aan kritisch denken 200 00:12:24,300 --> 00:12:26,760 en het onverantwoordelijk aanzwengelen 201 00:12:26,761 --> 00:12:29,221 van paniekzaaierij en desinformatie door de media. 202 00:12:29,713 --> 00:12:33,222 ‘Samenvallen’ betekent dus niet noodzakelijk ‘veroorzaken’. 203 00:12:36,001 --> 00:12:37,801 Een ‘rode haring’ is een poging om 204 00:12:37,802 --> 00:12:39,601 je van de logische lijn van denken af te brengen. 205 00:12:39,602 --> 00:12:41,451 Als in vroeger dagen een bloedhond 206 00:12:41,452 --> 00:12:43,301 je op het spoor was dan geloofde men dat als je een rode haring 207 00:12:43,302 --> 00:12:45,151 dwars over je spoor trok 208 00:12:45,152 --> 00:12:47,000 dit de bloedhond van je geur zou afbrengen. 209 00:12:47,565 --> 00:12:49,560 Daarom wordt niet ter zake doende informatie die tijdens een discussie 210 00:12:49,561 --> 00:12:51,556 wordt ten berde gebracht om de aandacht van het essentiële 211 00:12:51,557 --> 00:12:55,430 af te leiden een ‘rode haring’ genoemd. 212 00:12:55,431 --> 00:12:57,820 Rode haringen zijn een favoriete strategie van samenzweringstheoretici. 213 00:12:58,292 --> 00:13:00,611 Als je naar de mensen luistert die ons ervan proberen te overtuigen dat 214 00:13:00,612 --> 00:13:02,930 de 11 september aanslagen (9/11!) door de Amerikaanse regering werden gepland 215 00:13:02,931 --> 00:13:06,333 dan bestaat al hun bewijsmateriaal enkel uit rode haringen. 216 00:13:06,910 --> 00:13:08,518 Wie vloog de vliegtuigen in de torens? 217 00:13:09,000 --> 00:13:11,968 “Wel, Dick Cheney had toch zakelijke belangen in het Midden Oosten.” 218 00:13:11,969 --> 00:13:15,043 Dat kan wel maar wie vloog de vliegtuigen in de torens? 219 00:13:15,600 --> 00:13:19,380 “Wel, de huurder had een verzekeringspolis op de wolkenkrabbers.” 220 00:13:20,091 --> 00:13:23,400 Dat kan wel maar wie vloog de vliegtuigen in de torens? 221 00:13:23,800 --> 00:13:25,700 “Georges Bush’ jongste broer Marvin 222 00:13:25,701 --> 00:13:27,658 bekleedde een belangrijke functie in een verzekeringsmaatschappij 223 00:13:27,659 --> 00:13:30,400 en het World Trade Center was een van hun klanten.” 224 00:13:30,980 --> 00:13:34,150 Dat kan wel maar wie vloog de vliegtuigen in de torens? 225 00:13:34,430 --> 00:13:36,548 “Brian Dunning bezocht het World Trade Center 226 00:13:36,549 --> 00:13:38,571 net twee jaar voor ze instortten, 227 00:13:38,606 --> 00:13:40,593 is het dan niet vreemd 228 00:13:40,594 --> 00:13:44,638 dat hij een podcast episode wijdt aan het ontmaskeren van de 9/11 samenzweringstheorieën?” 229 00:13:48,642 --> 00:13:50,068 Rode haringen 230 00:13:50,069 --> 00:13:52,477 zijn niet ter zake doende afleidingen 231 00:13:52,478 --> 00:13:54,886 die geen verband houden met het discussiepunt. 232 00:13:55,000 --> 00:13:57,485 Ze lijken alleen relevant 233 00:13:57,486 --> 00:13:59,970 doordat hier en daar een naam of een plaats ermee overeen komt. 234 00:14:00,526 --> 00:14:01,826 Wees ervoor op je hoede. 235 00:14:01,827 --> 00:14:04,833 En wees de bloedhond die zijn neus op het spoor houdt. Niet de rode haring volgen! 236 00:14:04,834 --> 00:14:07,840 Niet de rode haring volgen! 237 00:14:11,001 --> 00:14:12,776 Nu we het toch hebben over de samenzweringstheoretici 238 00:14:12,777 --> 00:14:14,716 kunnen we misschien ook eens kijken naar een ander van hun favoriete trucs. 239 00:14:15,050 --> 00:14:17,715 Je kan het “Bewijs door Woordenkramerij” noemen 240 00:14:17,716 --> 00:14:20,380 en het bestaat erin enorme hoeveelheden informatie aan te schuiven, 241 00:14:20,415 --> 00:14:23,712 meer claims en beweringen over meer onderwerpen 242 00:14:23,713 --> 00:14:27,425 en over meer mensen en ideeën dan waarop een zinnig mens zou kunnen reageren. 243 00:14:27,963 --> 00:14:29,635 Zo'n storm aan informatie 244 00:14:29,636 --> 00:14:33,360 wekt de indruk van een degelijk en volledig onderzoek. 245 00:14:33,361 --> 00:14:35,760 "Als ze zo'n verbluffende massa bewijzen hebben, 246 00:14:35,761 --> 00:14:37,600 dan moét hun bewering waar zijn!" 247 00:14:38,214 --> 00:14:40,532 Maar het is niet de massa informatie die van belang is 248 00:14:40,533 --> 00:14:42,850 maar de kwaliteit ervan. 249 00:14:42,851 --> 00:14:45,776 Je kan koeienvlaaien zo hoog opstapelen als je wil, 250 00:14:45,777 --> 00:14:48,226 ze veranderen nooit in goud. 251 00:14:49,300 --> 00:14:52,316 Erop wijzen dat een kwaadaardige regering ons drinkwater fluorideert, 252 00:14:52,317 --> 00:14:55,255 bewijst niet dat een merk 253 00:14:55,256 --> 00:14:58,450 magisch "geïoniseerd" water kanker geneest. 254 00:14:59,060 --> 00:15:02,300 Het maakt niet uit of het waar is of niet, het is irrelevant. 255 00:15:02,301 --> 00:15:05,120 Het ene valse spoor na het andere uitzetten 256 00:15:05,121 --> 00:15:07,940 leidt nooit tot een bruikbaar bewijs. 257 00:15:09,590 --> 00:15:12,025 Let goed op en je zult al snel 258 00:15:12,026 --> 00:15:14,460 een andere claim ontdekken die steunt op breedsprakigheid. 259 00:15:14,911 --> 00:15:16,703 Het kan een andere samenzweringstheorie zijn, 260 00:15:16,704 --> 00:15:18,500 het kan reclame voor 261 00:15:18,501 --> 00:15:21,000 een nieuw type water met medische eigenschappen zijn, 262 00:15:21,465 --> 00:15:25,001 het kan een medisch kruid zijn dat je lichaam ontgift. 263 00:15:25,440 --> 00:15:27,995 Bekijk alle vergezochte claims die ze maken, 264 00:15:27,996 --> 00:15:30,752 en let er goed op hoeveel ervan eigenlijk 265 00:15:30,753 --> 00:15:34,950 direct relevant is, en precies genoeg om te kunnen worden getest. 266 00:15:35,432 --> 00:15:37,495 Let erop hoe moeilijk het in de praktijk is 267 00:15:37,496 --> 00:15:41,135 om die allemaal apart te testen. 268 00:15:41,136 --> 00:15:44,066 Het is een spelletje Whac-A-Mole zonder einde. 269 00:15:44,400 --> 00:15:46,985 De enige manier om het te winnen? Niet spelen. 270 00:15:50,601 --> 00:15:54,514 Bijna elke pseudowetenschappelijke bewering steunt op een vorm van "energie". 271 00:15:54,515 --> 00:15:56,922 Levenskracht, chi, negatieve energie, 272 00:15:56,923 --> 00:15:59,913 positieve energie, de energievelden van het lichaam... 273 00:15:59,914 --> 00:16:01,714 allemaal betekenisloos, 274 00:16:01,715 --> 00:16:03,900 maar het klinkt aannemelijk 275 00:16:03,901 --> 00:16:07,835 door een wetenschappelijk klinkend woord: Energie. 276 00:16:08,090 --> 00:16:10,495 Beoefenaars van New Age lijken te denken 277 00:16:10,496 --> 00:16:12,900 dat energie een soort rondzwevende, gloeiende wolk is, 278 00:16:12,901 --> 00:16:14,300 die gaat waar ze toevallig nodig is, 279 00:16:14,301 --> 00:16:15,838 en waarvan adepten 280 00:16:15,839 --> 00:16:19,220 vermogen kunnen aftappen om te genezen of zich te verjongen. 281 00:16:19,221 --> 00:16:23,279 Stel je een wolkvormig wezen uit de klassieke Star Trek-reeks voor, 282 00:16:23,280 --> 00:16:27,020 en je hebt een goed beeld van hoe New Agers zich energie voorstellen. 283 00:16:27,460 --> 00:16:31,560 Energie is een maat voor de hoeveelheid werk die iemand kan verzetten. 284 00:16:31,900 --> 00:16:33,081 Hou daarmee rekening 285 00:16:33,082 --> 00:16:36,500 als spiritualisten spreken over de energievelden van je lichaam: 286 00:16:36,735 --> 00:16:39,494 ze zeggen niets dat ook maar iets betekent. 287 00:16:39,917 --> 00:16:42,660 Dit is een goede test: telkens je in een uitspraak het woord "energie" hoort, 288 00:16:42,661 --> 00:16:47,370 vervang je het door "meetbare hoeveelheid te verzetten arbeid". 289 00:16:47,371 --> 00:16:52,620 Heeft de uitspraak dan nog altijd betekenis? 290 00:16:53,500 --> 00:16:55,246 Geneesheren en apothekers 291 00:16:55,247 --> 00:16:57,481 hebben een goede reden 292 00:16:57,482 --> 00:16:59,715 om niet over energievelden te spreken: 293 00:17:00,350 --> 00:17:01,500 het betekent niets. 294 00:17:05,201 --> 00:17:06,900 Die stilte wordt vaak gebruikt als zwak 295 00:17:06,901 --> 00:17:08,600 excuus voor het feit dat normale wetenschappers 296 00:17:08,601 --> 00:17:10,828 sommige claims niet ernstig nemen, 297 00:17:10,829 --> 00:17:13,055 of het product niet werd goedgekeurd door de FDA, 298 00:17:13,056 --> 00:17:16,602 of wetenschapsbladen sommige artikelen niet opnemen. 299 00:17:16,603 --> 00:17:18,137 Het wordt vaak voorgesteld als 300 00:17:18,138 --> 00:17:20,594 een samenzwering van de medische industrie 301 00:17:20,595 --> 00:17:22,190 om kwakzalverij te onderdrukken: 302 00:17:22,191 --> 00:17:26,100 het zou in het belang zijn van de industrie om je ziek te houden. 303 00:17:26,660 --> 00:17:28,655 Maar in feite zou elke dokter of 304 00:17:28,656 --> 00:17:30,650 medisch bedrijf dat een nieuwe behandeling ontwikkelt, 305 00:17:30,651 --> 00:17:33,415 een fortuin kunnen verdienen; ze zouden het nooit onderdrukken. 306 00:17:33,975 --> 00:17:37,000 Hetzelfde geldt voor autofabrikanten waarvan wordt gezegd 307 00:17:37,001 --> 00:17:40,240 dat ze nieuwe, efficiënte motoren zouden "onderdrukken". 308 00:17:40,840 --> 00:17:43,437 Al willen sommigen met bepaalde ideologische bedoelingen 309 00:17:43,438 --> 00:17:48,438 het ons anders doen geloven, toch onderdrukt wetenschap nooit goede ideeën.. 310 00:17:51,985 --> 00:17:56,383 Zoals we vaak hebben gezien betekent "volledig natuurlijk" 311 00:17:56,384 --> 00:17:59,050 niet per definitie dat het veilig of gezond is. 312 00:17:59,480 --> 00:18:03,108 Ik zit hier voor een enorme giftige plant. 313 00:18:03,800 --> 00:18:08,920 Of denk aan volledig natuurlijke elementen zoals dollekervel, kwik, lood, 314 00:18:08,921 --> 00:18:13,940 giftige paddenstoelen, neurotoxinen van kwallen, asbest — 315 00:18:14,167 --> 00:18:16,143 of de ontelbare soorten 316 00:18:16,144 --> 00:18:18,120 giftige bacteriën en virussen, 317 00:18:18,121 --> 00:18:23,171 E. coli, salmonella, builenpest, pokken. 318 00:18:24,136 --> 00:18:26,820 Van onschadelijke natuurlijke elementen werden 319 00:18:26,821 --> 00:18:29,500 vaak synthetische varianten gemaakt 320 00:18:29,501 --> 00:18:32,060 om ze nog veiliger of efficiënter te maken, 321 00:18:32,061 --> 00:18:34,810 of om ze in grote hoeveelheden te kunnen aanmaken. 322 00:18:35,889 --> 00:18:38,488 Volledig natuurlijk? Dat is vaak een goede zaak. 323 00:18:38,489 --> 00:18:40,936 Zoals het dat vaak ook niet is. 324 00:18:44,451 --> 00:18:46,865 Sommigen suggereren dat het moreel, ethisch of 325 00:18:46,866 --> 00:18:49,280 politiek correct is om hun claims te aanvaarden, 326 00:18:49,281 --> 00:18:51,425 waardoor ze je aandacht afleiden van het feit 327 00:18:51,426 --> 00:18:53,677 dat ze wetenschappelijk niet kunnen worden bewezen. 328 00:18:53,678 --> 00:18:56,069 In sommige gevallen, 329 00:18:56,070 --> 00:18:58,460 zoals bij de anti-vaccinatieactivisten of de anti-fluorideringsactivisten, 330 00:18:58,461 --> 00:19:01,109 proberen voorstanders via de rechtbank af te dwingen 331 00:19:01,110 --> 00:19:03,757 dat hun opvattingen 332 00:19:03,758 --> 00:19:06,288 de wetenschappelijke zouden vervangen. 333 00:19:07,145 --> 00:19:09,900 Als een wetenschappelijke theorie degelijk is zal ze meestal, 334 00:19:09,901 --> 00:19:12,342 zelfs als ze gloednieuw is, 335 00:19:12,343 --> 00:19:14,900 na verloop van tijd worden onderwezen. 336 00:19:14,901 --> 00:19:18,337 Goede wetenschap wordt in het lab bedreven, niet in de rechtbank, 337 00:19:18,338 --> 00:19:22,484 niet in optochten, niet op blogs, en niet bij Oprah. 338 00:19:22,485 --> 00:19:26,200 Een politieke of culturele campagne om een product of bewering te legaliseren 339 00:19:26,201 --> 00:19:30,759 of te promoten is een belangrijke aanwijzing voor de bedrieglijkheid ervan. 340 00:19:30,760 --> 00:19:35,760 Als je die waarschuwingssignalen leert herkennen 341 00:19:35,761 --> 00:19:38,700 (en de vele andere, mijn lijst is niet volledig), 342 00:19:38,701 --> 00:19:41,870 dan zul je merken dat je ze overal ziet. 343 00:19:41,871 --> 00:19:44,127 En als je met iemand spreekt 344 00:19:44,128 --> 00:19:46,346 die je ervan probeert te overtuigen om een 345 00:19:46,347 --> 00:19:48,565 kruidentherapie of een New Age meditatie te volgen, 346 00:19:48,566 --> 00:19:51,215 dan kun je op die denkfouten in hun redeneringen wijzen, 347 00:19:51,216 --> 00:19:54,660 en dan verliezen ze de argumenten waar ze het meest op steunen. 348 00:19:56,651 --> 00:19:58,833 Nu we begrijpen wat we moeten zoeken, 349 00:19:58,834 --> 00:20:01,015 gaan we dat proberen toe te passen 350 00:20:01,016 --> 00:20:03,000 op enkele beweringen die je zou kunnen tegenkomen. 351 00:20:03,354 --> 00:20:05,780 Maar denk eraan dat kritisch denken 352 00:20:05,781 --> 00:20:08,206 niet alleen gaat over ontmaskeren. 353 00:20:08,207 --> 00:20:12,790 Het gaat niet om het ontmaskeren zelf. Ontmaskeren is 354 00:20:12,791 --> 00:20:17,890 alleen nodig als pseudowetenschap echte vooruitgang verhindert. 355 00:20:17,891 --> 00:20:20,970 En dan wordt het belangrijk! 356 00:20:26,836 --> 00:20:30,650 Voorkennis is als je iets droomt of voorziet of 357 00:20:30,651 --> 00:20:34,285 voelt aankomen dat later gebeurt, 358 00:20:34,286 --> 00:20:35,217 terwijl je dat helemaal niet kon weten. 359 00:20:35,979 --> 00:20:39,218 Voorkennis gaat vaak over iemand 360 00:20:39,219 --> 00:20:40,840 die aan iemand dacht of over hem of haar droomde, 361 00:20:40,841 --> 00:20:48,000 terwijl ze later ontdekken dat die op hetzelfde moment stierf. 362 00:20:48,001 --> 00:20:51,892 Het lijkt een sterk bewijs voor een psychische band. 363 00:20:52,810 --> 00:20:56,523 De Franse fysici Georges Charpak en Henri Broch berekenden 364 00:20:56,524 --> 00:21:01,200 precies dat zoiets niet alleen mogelijk, maar zelfs onvermijdelijk is. 365 00:21:01,201 --> 00:21:05,744 Gemiddeld zou het ongeveer 1 op 150 mensen 366 00:21:05,850 --> 00:21:07,700 gedurende hun leven moeten overkomen. 367 00:21:09,055 --> 00:21:12,701 Veronderstel dat iedereen per jaar ongeveer 10 mensen kent, 368 00:21:12,702 --> 00:21:14,941 die sterven, familieleden, kennissen... 369 00:21:14,942 --> 00:21:17,180 Meestal zijn het beroemdheden, 370 00:21:17,181 --> 00:21:21,242 mensen dus waar je misschien maar één keer per jaar aan denkt. 371 00:21:21,785 --> 00:21:26,141 In één jaar zijn er 105.120 intervallen van vijf minuten 372 00:21:26,142 --> 00:21:28,700 waarin elk van die 10 mensen kan sterven. 373 00:21:29,000 --> 00:21:34,226 Daardoor is er 1 kans op 10.512 dat je aan iemand denkt, 374 00:21:34,227 --> 00:21:38,602 net op het moment dat die in die 5 minuten sterft. 375 00:21:38,603 --> 00:21:40,215 En dat is elk jaar zo. 376 00:21:40,700 --> 00:21:42,575 Dat lijkt weinig, 377 00:21:42,576 --> 00:21:44,450 maar er zijn 300 miljoen mensen in de Verenigde Staten. 378 00:21:44,451 --> 00:21:50,000 Dat onwaarschijnlijke toeval moet dus 379 00:21:50,001 --> 00:21:55,174 elk jaar ongeveer 28.500 Amerikanen overkomen. 380 00:21:55,500 --> 00:21:57,800 Het verhaal van slechts een klein percentage daarvan 381 00:21:57,801 --> 00:22:01,050 verschijnt op je tv of in druk, maar het volstaat om een 382 00:22:01,051 --> 00:22:05,780 onervaren iemand ervan te overtuigen dat voorkennis en 383 00:22:05,781 --> 00:22:07,590 psychische verbindingen bestaan. 384 00:22:08,759 --> 00:22:11,700 En je kunt de criteria wat lakser toepassen: 385 00:22:11,701 --> 00:22:14,650 je denkt aan iemand of droomt erover, 386 00:22:14,651 --> 00:22:17,779 en de volgende keer dat je ze ontmoet, blijkt dat er in hun leven iéts onprettigs is gebeurd. 387 00:22:17,780 --> 00:22:23,118 De waarschijnlijkheid daarvan is miljoenen keren groter. 388 00:22:23,119 --> 00:22:27,000 De wiskunde achter dat concept is algemeen toepasbaar 389 00:22:27,001 --> 00:22:31,400 op alle pseudowetenschap 390 00:22:31,401 --> 00:22:32,381 die steunt op buitengewone toevalligheden. 391 00:22:32,850 --> 00:22:37,355 De wet van de grote getallen is de onvermijdelijkheid dat onwaarschijnlijke dingen gebeuren. 392 00:22:37,356 --> 00:22:41,224 Die wet bewijst dat zelfs de meest bizarre toevalligheden 393 00:22:41,225 --> 00:22:42,949 louter wiskundige zekerheden zijn. Tracht de wiskunde te begrijpen, 394 00:22:43,400 --> 00:22:48,375 en kies niet direct voor een paranormale verklaring. 395 00:22:54,980 --> 00:22:58,450 Complementaire en alternatieve geneeskunde: 396 00:22:58,451 --> 00:23:01,438 je zou denken dat na een eeuw moderne medische wetenschap, 397 00:23:01,439 --> 00:23:05,178 mensen niet zouden willen terugkeren naar verouderde kennis als 398 00:23:05,179 --> 00:23:06,600 hun gezondheid op het spel staat. 399 00:23:06,601 --> 00:23:09,760 Maar het lijkt erop dat hoe meer er verandert, 400 00:23:09,761 --> 00:23:11,720 hoe meer er hetzelfde blijft. 401 00:23:12,200 --> 00:23:15,770 Een kleine greep uit wat nog altijd wordt verkocht, 402 00:23:15,771 --> 00:23:19,136 waar nog vraag naar is door Amerikanen van de 21e eeuw, 403 00:23:19,137 --> 00:23:22,850 en waarvoor geen empirische of aannemelijke hypothesen bestaan: 404 00:23:22,851 --> 00:23:27,500 Reflexologie. Homeopathie. Geïoniseerde juwelen. Magneettherapie. 405 00:23:27,501 --> 00:23:30,800 Therapeutische handoplegging. Spoelen van de dikke darm. Chiropraxie. 406 00:23:30,801 --> 00:23:33,801 Ontgiften met kruiden. Grote vitaminedoses. Psychisch helen. 407 00:23:33,802 --> 00:23:39,640 New Age zegeningen. Ontgiftende paddenstoelen en voetbaden. Natuurgeneeswijzen. Aromatherapie. 408 00:23:39,641 --> 00:23:45,000 Bio-identische hormonentherapie. Chelatietherapie. Iriscopie. 409 00:23:52,778 --> 00:23:56,089 Je merkt dat die producten niet door de FDA zijn goedgekeurd. 410 00:23:56,090 --> 00:23:59,777 Het is legaal om alles te verkopen dat je wil als het niet duidelijk gevaarlijk is, 411 00:23:59,778 --> 00:24:03,120 zo lang als je niet beweert dat het bedoeld is om een diagnose te stellen, 412 00:24:03,121 --> 00:24:07,180 te behandelen, te genezen of om een ziekte te vermijden. 413 00:24:07,510 --> 00:24:11,320 En op die manier wordt jaarlijks voor 414 00:24:11,321 --> 00:24:12,900 miljarden dollars aan "supplementen" verkocht. 415 00:24:13,740 --> 00:24:16,850 Ze claimen gewoonlijk dat hun producten goed zijn voor de gezondheid, 416 00:24:16,851 --> 00:24:19,420 maar om te verhinderen dat ze de wet overtreden, 417 00:24:19,421 --> 00:24:21,750 zijn die claims vaag. 418 00:24:21,751 --> 00:24:25,787 Ze zeggen dat hun product "de balans herstelt", "het bloed opbouwt", 419 00:24:25,788 --> 00:24:29,650 "het immuunsysteem versterkt", "de vitaliteit herstelt" 420 00:24:29,651 --> 00:24:32,850 of ze beweren iets anders dat medisch betekenisloos is, 421 00:24:32,851 --> 00:24:34,500 maar redelijk klinkt voor een onkritisch persoon. 422 00:24:35,000 --> 00:24:38,200 Een product dat écht waarde heeft en de goedkeuring van de FDA (Food and Drugs Administration) krijgt, 423 00:24:38,201 --> 00:24:40,700 krijgt die door een klinische test: 424 00:24:40,701 --> 00:24:43,150 dat is een gecontroleerde test 425 00:24:43,151 --> 00:24:45,600 met toevallige verdeling. 426 00:24:45,601 --> 00:24:48,650 Een klinische test is een speciaal proces. 427 00:24:48,651 --> 00:24:51,000 Het verschilt grondig van de manier waarop 428 00:24:51,001 --> 00:24:53,345 de meeste alternatieve producten hun werking bewijzen. 429 00:24:53,380 --> 00:24:55,881 Zij doen dat met persoonlijke getuigenissen en "studies". 430 00:24:56,775 --> 00:24:59,750 Blader 5 minuten in Wikipedia, en: gefeliciteerd! 431 00:24:59,751 --> 00:25:04,486 Je hebt net een "studie" uitgevoerd. Wrijf 2 minuten grondig over je kin en 432 00:25:04,487 --> 00:25:06,423 kijk in de lucht, en hup! Je 433 00:25:06,424 --> 00:25:08,360 hebt weer een "studie" uitgevoerd. Je 434 00:25:08,361 --> 00:25:11,700 kunt nu je product legaal verkopen met de claim 435 00:25:11,701 --> 00:25:16,500 "Studies tonen aan dat dit product uw energievelden zal herpolariseren." 436 00:25:16,900 --> 00:25:21,540 Niet goed genoeg voor de FDA. Om een gecontroleerde test met 437 00:25:21,541 --> 00:25:24,400 toevallige verdeling uit te voeren, kiest een statisticus een monster dat groot genoeg is 438 00:25:24,401 --> 00:25:26,460 om een significant resultaat op te leveren. 439 00:25:26,800 --> 00:25:30,500 De proefpersonen moeten geschikte vertegenwoordigers zijn van het doelpubliek, 440 00:25:30,501 --> 00:25:34,474 en ze mogen niet worden beïnvloed door voorkeuren bij de keuze 441 00:25:34,475 --> 00:25:36,286 die de resultaten zouden kunnen verdraaien. 442 00:25:36,600 --> 00:25:39,700 De proefpersonen worden "geblinddoekt", ze weten zo weinig mogelijk 443 00:25:39,701 --> 00:25:41,300 over wat wordt getest. 444 00:25:41,301 --> 00:25:45,290 Ze worden willekeurig en "geblinddoekt" toegewezen aan een van de testgroepen. 445 00:25:46,000 --> 00:25:48,660 Een groep kan de behandeling krijgen die wordt bestudeerd, 446 00:25:48,661 --> 00:25:51,300 een andere krijgt een al goedgekeurde behandeling, 447 00:25:51,301 --> 00:25:53,900 en er is altijd ten minste één groep die een 448 00:25:53,901 --> 00:25:56,190 controlebehandeling of placebo krijgt. 449 00:25:57,446 --> 00:25:59,545 De testleiders zijn ook "geblinddoekt". 450 00:25:59,546 --> 00:26:01,645 Dat heet "dubbelblind". 451 00:26:01,646 --> 00:26:04,892 Daardoor weten ze niet aan welke groep een proefpersoon is toegewezen. 452 00:26:04,893 --> 00:26:07,000 Als het mogelijk is weten ze zelfs niet welke behandeling ze toedienen. 453 00:26:07,001 --> 00:26:09,620 Alles is in code om te vermijden dat de voorkeuren 454 00:26:10,200 --> 00:26:13,742 van de experimentator invloed hebben, en om effecten te vermijden, 455 00:26:13,743 --> 00:26:15,980 zoals patiënten die proberen te reageren 456 00:26:15,981 --> 00:26:18,678 zoals ze denken dat de experimentator wil dat ze reageren. 457 00:26:19,400 --> 00:26:21,676 De test duurt lang genoeg om de 458 00:26:21,677 --> 00:26:23,853 statistici en de wetenschappers tevreden te stellen. 459 00:26:24,350 --> 00:26:28,383 Tenslotte worden de metingen door een "geblinddoekte" statisticus in de tabellen ingevoerd 460 00:26:28,384 --> 00:26:31,500 (dat is driedubbelblind), en krijgen we de resultaten. 461 00:26:31,720 --> 00:26:34,619 De anonimiteit wordt opgegeven, en we weten 462 00:26:34,620 --> 00:26:37,890 eindelijk met statistische zekerheid 463 00:26:37,891 --> 00:26:41,160 welke behandeling werkt, en welke niet. 464 00:26:43,111 --> 00:26:47,197 Als dat proces duidelijke voordelen aan het licht brengt voor een nieuwe behandeling, 465 00:26:47,198 --> 00:26:49,487 en de test kan worden herhaald door andere experimentatoren 466 00:26:49,488 --> 00:26:52,003 en gelijkaardige resultaten opleveren, 467 00:26:52,004 --> 00:26:55,086 alleen dan zeggen wetenschappers 468 00:26:55,087 --> 00:26:58,050 dat het product werkt, en dat die mening wordt ondersteund door bewijzen. 469 00:26:59,600 --> 00:27:03,900 Laten we één alternatief medicijn van dichterbij onderzoeken. 470 00:27:03,901 --> 00:27:08,043 Homeopathie. Dit is een systeem, uitgevonden rond 1800, 471 00:27:08,044 --> 00:27:12,742 bedoeld om je vier lichaamssappen 472 00:27:12,743 --> 00:27:16,285 (bloed, slijm, zwarte gal en gele gal) in balans te brengen door 473 00:27:16,286 --> 00:27:19,633 infinitesimaal kleine hoeveelheden in te nemen 474 00:27:19,634 --> 00:27:22,600 van een gif dat de ‘onbalans’ uitlokt. 475 00:27:23,124 --> 00:27:26,136 Van alle fundamentele veronderstellingen, 476 00:27:26,137 --> 00:27:30,000 waarop de homeopathie is gebaseerd, weten we nu dat ze complete nonsens zijn. 477 00:27:31,150 --> 00:27:33,745 Homeopathie gaat over extreme verdunning. 478 00:27:33,746 --> 00:27:37,882 Hoe groter de verdunning, hoe effectiever de behandeling. 479 00:27:37,883 --> 00:27:42,678 Een klein beetje extract, meestal van een kruid, wordt in water verdund 480 00:27:42,679 --> 00:27:45,988 totdat je nog slechts chemisch zuiver water overhoudt. 481 00:27:45,989 --> 00:27:49,648 Het water wordt telkens geschud en 482 00:27:49,649 --> 00:27:53,307 men beweert dat op die manier het water een spirituele afdruk krijgt 483 00:27:53,308 --> 00:27:57,436 van de originele stof zonder zijn effectiviteit te verliezen. 484 00:27:57,437 --> 00:28:00,500 Dit water wordt als dusdanig verkocht 485 00:28:00,501 --> 00:28:03,500 of geabsorbeerd in suikerpillen. 486 00:28:05,000 --> 00:28:08,426 Laten we die eens bekijken. Dit zijn pillen. 487 00:28:08,427 --> 00:28:10,330 Het zijn standaard suikerpillen, 488 00:28:10,331 --> 00:28:12,329 dezelfde die je kan krijgen bij de apotheek – 489 00:28:12,330 --> 00:28:15,660 sacharose en lactose zijn de vermelde ingrediënten. 490 00:28:15,661 --> 00:28:18,420 Het is niks anders 491 00:28:18,421 --> 00:28:21,402 dan een klein hard 492 00:28:21,403 --> 00:28:25,835 snoepje zonder bijsmaak. 493 00:28:29,299 --> 00:28:32,581 Deze is een 30C verdunning van zwavel. 494 00:28:32,582 --> 00:28:37,160 Dat betekent niet 1 deel zwavel in 30 delen water. 495 00:28:37,161 --> 00:28:41,565 C staat voor het Romeinse 100 tot de 30ste macht, 496 00:28:41,566 --> 00:28:45,167 of 10^60, wat een 1 is gevolgd door 60 nullen. 497 00:28:46,068 --> 00:28:50,947 Chemische zuiverheid is gerelateerd aan het getal van Avogadro 498 00:28:50,982 --> 00:28:55,826 dat gelijk is aan 6x10^23, dus is deze oplossing 37 ordes van grootte 499 00:28:55,827 --> 00:28:58,560 zuiverder dan zuiver water. 500 00:28:59,000 --> 00:29:01,100 Dat is meer verdund dan 501 00:29:01,135 --> 00:29:02,927 één zwavelatoom in alle oceanen. 502 00:29:03,580 --> 00:29:06,284 Hoe waarschijnlijk is het dus dat er 503 00:29:06,285 --> 00:29:07,837 één zwavelatoom aanwezig is in deze fles? 504 00:29:08,250 --> 00:29:10,860 Onmogelijk. Het is pure suiker. 505 00:29:12,646 --> 00:29:15,297 Gans dit schap, niks anders 506 00:29:15,298 --> 00:29:18,650 dan zuivere suiker, gedrenkt met zuiver water. 507 00:29:22,174 --> 00:29:25,536 Als dit allemaal niet ondersteund wordt door bewijzen, 508 00:29:25,571 --> 00:29:28,899 betekent het dat het niet echt werkt. 509 00:29:28,900 --> 00:29:31,416 Maar veel mensen geloven er wel in. 510 00:29:31,417 --> 00:29:34,016 Slimme mensen, uw vrienden en buren, 511 00:29:34,017 --> 00:29:36,181 en je collega’s. 512 00:29:36,182 --> 00:29:40,100 Later we eens kijken naar enkele redenen waarom slimme mensen in rare dingen geloven. 513 00:29:41,339 --> 00:29:43,906 Eerst en vooral is het onverklaarde COOL! 514 00:29:43,907 --> 00:29:46,541 Wie houdt niet van fascinerende onderwerpen? 515 00:29:46,542 --> 00:29:48,746 het monster van Loch Ness 516 00:29:48,747 --> 00:29:51,988 of het zwarte gat in het centrum van ons melkwegstelsel! 517 00:29:51,989 --> 00:29:53,500 Of een meditatietechniek 518 00:29:53,501 --> 00:29:55,579 die je uiterlijk verandert? 519 00:29:56,800 --> 00:29:59,100 We zijn allemaal van nature voorbestemd om gefascineerd 520 00:29:59,101 --> 00:30:01,800 te zijn door rare dingen. Zelfs de slimste mensen die je kent 521 00:30:02,000 --> 00:30:06,569 zijn daar niet immuun voor. ‘t Is maar al te menselijk. 522 00:30:07,000 --> 00:30:09,008 Ten tweede zijn eenvoudige antwoorden verleidelijk. 523 00:30:09,009 --> 00:30:11,070 Je gaat naar je arts en hij vertelt je: 524 00:30:11,071 --> 00:30:13,404 “Het spijt me, maar je hebt nierproblemen. Je 525 00:30:13,405 --> 00:30:16,514 zal dialyse nodig hebben voor de rest van je leven.” 526 00:30:17,180 --> 00:30:21,109 Je buur die een exotisch fruitsapje uit Brazilië verkoopt zegt: 527 00:30:21,110 --> 00:30:25,100 “Hei, geen probleem, drink dit dure sapje en je bent genezen.” 528 00:30:25,720 --> 00:30:30,117 Welk van beide verhalen klinkt het aantrekkelijkst? Is het verwonderlijk dat mensen, 529 00:30:30,118 --> 00:30:33,166 die nonsens verkopen, klanten blijven krijgen? 530 00:30:33,167 --> 00:30:36,586 De MEESTE pseudowetenschappen verkopen gemakkelijke antwoorden. We willen allemaal 531 00:30:36,587 --> 00:30:39,737 geloven dat alles gemakkelijk bereikbaar is. 532 00:30:40,815 --> 00:30:43,738 Ten derde stimuleert 533 00:30:43,739 --> 00:30:48,200 onze nieuwsgierige aard ons 534 00:30:48,201 --> 00:30:50,562 om ons op mogelijkheden te focussen. 535 00:30:50,563 --> 00:30:52,290 Wetenschappelijke verklaringen 536 00:30:52,900 --> 00:30:58,267 worden theorieën genoemd en 537 00:30:58,268 --> 00:31:02,698 ze zullen altijd onderwerp van verbetering 538 00:31:02,699 --> 00:31:05,909 of verandering zijn als we nieuwe ontdekkingen doen. 539 00:31:06,840 --> 00:31:09,559 Sommigen trekken de inherente onvolledigheid 540 00:31:09,560 --> 00:31:11,687 van elke theorie tot zijn logisch uiterste door. 541 00:31:11,688 --> 00:31:15,380 Ze fixeren zich op die zeer kleine mogelijkheid 542 00:31:15,381 --> 00:31:17,410 dat een theorie fout is en geven die kleine kans 543 00:31:17,411 --> 00:31:19,439 een even grote of grotere betekenis als de theorie zelf! 544 00:31:19,440 --> 00:31:23,411 “Zwaartekracht is maar een theorie; een alternatieve mogelijkheid 545 00:31:23,412 --> 00:31:26,767 is dat de aarde uitzet en duwt tegen onze voeten.” 546 00:31:27,484 --> 00:31:29,741 Laat Einstein en de anderen 547 00:31:29,742 --> 00:31:32,063 hun werk afmaken, zij kennen hun job. 548 00:31:32,064 --> 00:31:35,325 Geef aan onze sterkste theorieën het respect dat ze verdienen. 549 00:31:35,326 --> 00:31:37,392 Het is rationeel om de beste theorieën voor waar aan te nemen, 550 00:31:37,393 --> 00:31:40,085 zelfs als je ze niet begrijpt. 551 00:31:40,086 --> 00:31:43,198 Het is irrationeel om ze daarom te verwerpen; 552 00:31:43,199 --> 00:31:45,760 of te beweren dat je het beter weet. 553 00:31:46,760 --> 00:31:50,405 Ten vierde hebben mensen niet de gewoonte om kritisch te denken. 554 00:31:50,406 --> 00:31:52,875 Wij houden van het onverklaarde en de gemakkelijke antwoorden; 555 00:31:52,876 --> 00:31:55,029 we haten ingewikkelde dingen. 556 00:31:55,030 --> 00:31:58,466 Niemand leerde ons ooit de technieken, 557 00:31:58,467 --> 00:32:01,527 zoals eerder besproken, om wetenschap van pseudowetenschap te onderscheiden. 558 00:32:01,528 --> 00:32:05,351 Geen wonder dat mensen, 559 00:32:05,352 --> 00:32:08,446 hoe slim ook, in allerlei onzin geloven. 560 00:32:11,950 --> 00:32:15,708 De meesten onder ons steunen op populaire cultuur om wetenschap te beoordelen. 561 00:32:15,709 --> 00:32:18,966 Onze kennis is dus over ‘t algemeen vrij mager en 562 00:32:18,967 --> 00:32:22,097 die onkunde wordt steeds groter. 563 00:32:22,098 --> 00:32:26,076 Deze inschatting blijkt nooit gebruik te maken van gezond scepticisme. 564 00:32:26,077 --> 00:32:29,780 Verwacht van pop cultuur niet dat ze je zal wapenen met de nodige denktechnieken. 565 00:32:29,781 --> 00:32:33,543 Je zal het zelf moeten uitzoeken, en ze dan zelf toepassen. 566 00:32:35,630 --> 00:32:38,325 We weten nu wat de rode vlaggen zijn 567 00:32:38,326 --> 00:32:41,020 en we begrijpen waarom mensen ze negeren. 568 00:32:41,021 --> 00:32:44,065 Wat kunnen we doen om betere kritische 569 00:32:44,066 --> 00:32:47,110 denkers te worden en om andere mensen te helpen hetzelfde te doen? 570 00:32:47,830 --> 00:32:50,000 Ten eerste, handel locaal. 571 00:32:50,001 --> 00:32:52,216 Je kan beginnen met actief 572 00:32:52,217 --> 00:32:54,431 te zoeken naar rode vlaggen. 573 00:32:54,432 --> 00:32:57,578 Let op beweringen van 574 00:32:57,579 --> 00:33:01,090 Chinese wijsheid, energievelden in het lichaam, 575 00:33:01,091 --> 00:33:05,400 natuurlijke ingrediënten, foto’s van mensen in labjassen en 576 00:33:05,401 --> 00:33:08,918 tv-programma’s die kritiekloos het bestaan van 577 00:33:08,919 --> 00:33:11,470 geesten en parapsychologische krachten veronderstellen. 578 00:33:11,471 --> 00:33:16,014 En stel het dan in vraag. Onderzoek het. Doorzoek het internet. 579 00:33:16,015 --> 00:33:18,550 Maar controleer je bronnen. 580 00:33:18,551 --> 00:33:20,797 Een zoekopdracht in Google naar bijna 581 00:33:20,798 --> 00:33:23,043 elke pseudowetenschap zal je vooral resultaten geven van websites die zich toespitsen 582 00:33:23,044 --> 00:33:26,622 op het commercieel uitbaten van een product of concept, 583 00:33:26,623 --> 00:33:29,318 en daar zal je geen kritiek vinden. 584 00:33:29,319 --> 00:33:32,589 Wikipedia artikelen over controversiële zaken hebben altijd 585 00:33:32,590 --> 00:33:35,860 een sectie over kritiek of scepticisme. 586 00:33:35,861 --> 00:33:40,220 Volg deze links. Lees de referenties onderaan de pagina. 587 00:33:40,800 --> 00:33:43,675 Je vriend beveelt je acupunctuur aan, 588 00:33:43,676 --> 00:33:47,207 of denkt dat buitenaardse wezens in Roswell landden in 1947? 589 00:33:47,208 --> 00:33:50,240 Zoek dan actief naar kritische teksten en 590 00:33:50,241 --> 00:33:53,453 neem dan een geïnformeerde beslissing. 591 00:33:55,000 --> 00:33:57,000 Ten tweede, wat kan je voor de gemeenschap doen? 592 00:33:57,001 --> 00:33:59,640 Neem een standpunt in als je omgeving de vraag stelt: 593 00:33:59,641 --> 00:34:02,786 “Zouden opvoeding en media niet evenwichtiger moeten zijn? 594 00:34:02,787 --> 00:34:05,834 Is het niet fair en beter om beide zijden te tonen? 595 00:34:05,835 --> 00:34:10,100 Zijn vrijheid van meningsuiting en academisch onderzoek niet van primordiaal belang?” 596 00:34:11,000 --> 00:34:12,400 Dat hangt ervan af. 597 00:34:12,401 --> 00:34:15,078 Als het gaat over opinie en filosofie, 598 00:34:15,079 --> 00:34:17,904 waar “academische vrijheid” geldt, ja. 599 00:34:17,905 --> 00:34:20,729 Als het gaat over wetenschap: absoluut niet. 600 00:34:20,730 --> 00:34:24,700 Wiskundelessen besteden niet evenveel tijd aan 2+2=5. 601 00:34:24,701 --> 00:34:28,802 Aardrijkskunde besteedt niet evenveel tijd aan platte-aardetheorieën. 602 00:34:28,803 --> 00:34:32,950 Medische faculteiten niet evenveel tijd aan aderlatingen. 603 00:34:32,951 --> 00:34:37,170 Geschiedenislessen niet even veel tijd aan holocaust negationisme. 604 00:34:38,101 --> 00:34:41,231 Pseudowetenschap zou nooit evenveel tijd mogen krijgen 605 00:34:41,232 --> 00:34:44,220 en dat is niet vooringenomen of kortzichtig. 606 00:34:44,221 --> 00:34:47,641 Feiten en misvattingen zijn niet even geldig. 607 00:34:47,642 --> 00:34:51,327 Omarm de informatie die voorkomt uit nauwgezet testen, 608 00:34:51,328 --> 00:34:55,080 niet de informatie die in zo’n test faalt. 609 00:34:55,994 --> 00:34:57,545 Will je een algemeen verschil maken? 610 00:34:57,546 --> 00:35:01,343 Doe wat je kan om een einde te maken aan deze politiek correcte 611 00:35:01,344 --> 00:35:04,118 bevlieging om pseudowetenschap evenveel tijd te geven. 612 00:35:04,119 --> 00:35:08,424 Laat je tv-show of krant, de volgende keer dat ze een misvatting 613 00:35:08,425 --> 00:35:11,599 als een feit voorstellen, weten dat je de schade die ze aanrichten niet steunt. 614 00:35:11,950 --> 00:35:14,429 De volgende keer dat je schoolraad 615 00:35:14,430 --> 00:35:16,909 wetenschap wil vervangen door opinie, 616 00:35:16,910 --> 00:35:20,305 help dan om een einde te maken aan de dwaasheid van “evenwichtige” wetenschap. 617 00:35:20,900 --> 00:35:24,125 Het kan heel politiek correct zijn om die 5 te overwegen, 618 00:35:24,126 --> 00:35:29,330 maar, het spijt me, de vraag op het bord was 2+2. 619 00:35:31,020 --> 00:35:32,931 Er is een laatste punt dat 620 00:35:32,932 --> 00:35:35,100 ik je wil meegeven, en dat is een boekenlijst. 621 00:35:35,101 --> 00:35:37,137 Zoals elke lijst is ze hopeloos onvolledig, 622 00:35:37,138 --> 00:35:40,112 maar het zijn de boeken die ik aanzie als de beste 623 00:35:40,113 --> 00:35:42,930 om iemand op het pad van kritisch denken te zetten. 624 00:35:44,502 --> 00:35:47,938 Ten eerste zou iedereen het boek van Carl Sagan 625 00:35:47,939 --> 00:35:51,729 “The Demon Haunted World: Science as a Candle in the Dark.” 626 00:35:51,730 --> 00:35:55,343 Dit boek is het summum van kritisch denken voor iedereen. 627 00:35:55,344 --> 00:35:57,374 Gemakkelijk te lezen, toegankelijk en 628 00:35:57,375 --> 00:36:00,648 elke pagina is fascinerend, wie je ook bent. 629 00:36:00,649 --> 00:36:04,164 Hoofdstuk 12 bevat Sagan’s quatsch detectie kit, 630 00:36:04,165 --> 00:36:06,539 mogelijks het handigste hulpmiddel 631 00:36:06,540 --> 00:36:08,850 om het heelal te begrijpen. 632 00:36:11,100 --> 00:36:15,979 Het tweede boek is “Flim Flam” van James “the amazing” Randi. 633 00:36:15,980 --> 00:36:19,302 Randi probeert niet de populaire jongen te spelen zoals Carl Sagan, 634 00:36:19,303 --> 00:36:22,390 hij klopt de nagel echter recht op de kop, en hard! 635 00:36:22,391 --> 00:36:26,999 Dit boek zit barstensvol no-nonsense ontmaskering van fraude en bedrog. 636 00:36:27,000 --> 00:36:29,211 Je leert er hoe gemakkelijk mensen misleid kunnen worden 637 00:36:29,212 --> 00:36:31,780 en het kan je er alerter voor maken. 638 00:36:31,781 --> 00:36:34,247 Als je wil doorhebben wanneer iemand 639 00:36:34,248 --> 00:36:36,500 van je wil profiteren met frauduleuze producten of diensten, 640 00:36:36,501 --> 00:36:41,980 dan is de expertise van Flim Flam je eerste verdediging. 641 00:36:44,000 --> 00:36:48,024 Ten derde zal ik je een boek aanraden dat je misschien niet verwacht, 642 00:36:48,025 --> 00:36:50,725 “De avonturen van Huckleberry Finn” van Mark Twain. 643 00:36:50,726 --> 00:36:53,672 Mark Twain was misschien wel de meest effectieve criticus 644 00:36:53,673 --> 00:36:56,619 van menselijke onwetendheid en domheid ooit. 645 00:36:56,620 --> 00:36:59,418 Hoewel het oppervlakkig een avonturenverhaal lijkt, 646 00:36:59,419 --> 00:37:01,669 is het in werkelijkheid een 647 00:37:01,670 --> 00:37:03,919 schokkende voorstelling van menselijke zwakheden, 648 00:37:03,920 --> 00:37:08,122 gedreven door bijgeloof, racisme, hebzucht en onwetendheid. 649 00:37:08,123 --> 00:37:10,771 Als je denkt dat James Randi ervoor gaat, 650 00:37:10,772 --> 00:37:13,420 probeer dan Mark Twain eens te herlezen met een nieuwe blik. 651 00:37:15,854 --> 00:37:18,200 Tenslotte zal ik mijn eigen boek aanraden, 652 00:37:18,201 --> 00:37:21,296 Skeptoid, kritische analyse van popfenomenen, 653 00:37:21,297 --> 00:37:23,300 met een voorwoord van James Randi. 654 00:37:23,600 --> 00:37:27,384 Dit zijn 50 korte onderwerpen gebaseerd op mijn podcast afleveringen, 655 00:37:27,385 --> 00:37:29,242 snelle en gemakkelijke analysen van 50 fenomenen 656 00:37:29,243 --> 00:37:31,100 waarover je je steeds vragen hebt gesteld. 657 00:37:31,150 --> 00:37:34,290 De Amityville Horror, het Philadelphia Experiment, 658 00:37:34,291 --> 00:37:37,650 mythen over organisch voedsel, Bigfoot, geesten. 659 00:37:37,651 --> 00:37:40,987 Er zit voor elkeen een uitdaging in. 660 00:37:44,450 --> 00:37:47,233 Sommige mensen bekritiseren scepticisme door erop te wijzen 661 00:37:47,234 --> 00:37:50,016 dat ze niet alles weet en niet alle antwoorden heeft. 662 00:37:50,017 --> 00:37:51,927 Vanzelfsprekend is dit juist. 663 00:37:51,928 --> 00:37:55,053 Wetenschap gaat juist over het feit dat we niet alles weten. 664 00:37:55,500 --> 00:37:58,050 Wetenschap is een leerproces. 665 00:37:58,500 --> 00:38:01,189 Als we de wereld, de menselijke toestand, 666 00:38:01,190 --> 00:38:03,879 de technologie willen verbeteren, 667 00:38:03,900 --> 00:38:07,980 dan is leren, en dus wetenschap, de essentiële stap voorwaarts. 668 00:38:08,600 --> 00:38:11,239 Als je iemand wetenschap hoort bekritiseren 669 00:38:11,240 --> 00:38:13,878 omdat ze niet alle antwoorden heeft, dan moet je niet discuteren, 670 00:38:14,000 --> 00:38:17,500 wijs er echter op dat dat precies de sterkte van wetenschap is. 671 00:38:17,501 --> 00:38:20,250 We zouden niet meer dagelijks bijleren 672 00:38:20,251 --> 00:38:22,999 als we al alles weten. 673 00:38:23,920 --> 00:38:25,985 Sommige mensen bekritiseren wetenschap 674 00:38:25,986 --> 00:38:28,050 omdat het niet veel meer open laat. 675 00:38:28,551 --> 00:38:30,367 Veel paranormale en alternatieve geloven 676 00:38:30,368 --> 00:38:32,184 brengen troost voor wie ze beoefenen, 677 00:38:32,185 --> 00:38:35,818 en zijn een positieve kracht in het leven van velen. 678 00:38:36,200 --> 00:38:39,264 Maar geluk en verlichting is alomtegenwoordig in onze wereld, 679 00:38:39,265 --> 00:38:42,328 je hoeft niet op pseudowetenschap over te schakelen om ze te vinden. 680 00:38:42,800 --> 00:38:45,972 En daarenboven, eenmaal we beginnen te investeren in ons geloof 681 00:38:45,973 --> 00:38:49,144 in ongegronde of bovennatuurlijke fenomenen, 682 00:38:49,500 --> 00:38:52,006 dragen we eraan bij dat aandacht, 683 00:38:52,007 --> 00:38:57,100 invloed en financiering weggeoriënteerd worden van technologieën en concepten 684 00:38:57,101 --> 00:38:59,241 die bewezen hebben 685 00:38:59,242 --> 00:39:01,382 dat ze goed zijn voor de mens en onze wereld.. 686 00:39:01,800 --> 00:39:05,212 De keuze tussen pseudowetenschap en wetenschap 687 00:39:05,213 --> 00:39:08,625 is een keuze tussen stagnatie en vooruitgang. 688 00:39:09,150 --> 00:39:13,575 Vooruitgang naar een lang leven, gezondheid, geluk, 689 00:39:13,576 --> 00:39:18,000 een minder vervuilde planeet, voldoende voedsel, kennis en vrede. 690 00:39:19,870 --> 00:39:23,317 Er kunnen inderdaad onontdekte draken zijn in onze wereld, 691 00:39:23,318 --> 00:39:25,909 maar er is ook iets dat we zeker weten: 692 00:39:25,910 --> 00:39:28,500 We hebben nog geen draken gevonden. 693 00:39:28,816 --> 00:39:32,480 We hebben al op veel plaatsen gekeken, 694 00:39:32,650 --> 00:39:36,240 en we zagen enkele buitengewone zaken, maar tot nu toe heeft de wetenschap 695 00:39:36,241 --> 00:39:39,830 nog nooit de handdoek in de ring moeten gooien en de realiteit van de magie moeten toegeven. 696 00:39:41,000 --> 00:40:05,000 Nederlandse vertaling: Peter Motte, Rik Delaet, Jozef Van Giel.